Долоодугаар сарын аагим халуун өдрийн илч үдэш хэвийхэд буурч, сэвэлзүүр салхи уулнаас хэн бүхний хүсэн хүлээсэн сэрүүн агаарыг авчрав. Мануэль Ронсеро гэгч худалдаачин, үйлдвэрлэл эхлүүлээд удаагүй нэгэн эр ойн дэргэдэх бяцхан нуурын эрэг дээрх "Лос Пинос" гэх зоогийн газарт булангийн тусгай ширээ захиалан суув. Зоогийн газрын хаалга ой руу харсан бөгөөд тэрхүү ойг орон нутгийн лавлахуудад Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн хэмээн н� �рлэсэн байдаг. Чулуурхаг эрэгийн дагуу сунан байрласан бүдэг ягаан өнгийн цахилгаан гэрлээр гэрэлтүүлсэн цорын ганц том танхимд нь хүн цөөтэй харагдана. Алжаалаа тайлж, албан ёсны яриа өрнүүлэхэд хамгийн тохиромжтой газар аж.Ронсеро мөнгөн ус үйлдвэрлэх орд газрыг боловсруулагч уурхайн эзэнтэй гэрээ хэлэлцээр хийхээр дөнгөж өчигдөр энэ хотод хөрш орноос хүрэлцэн иржээ. Тэр өөрөө ч ийм уурхайн эзэн. Гэхдээ тэр үед буюу 1941 онд дэлхийн зах зээл дээрх мөнгөн усны эрэлт хэрэгцээ маш их өссөн тул тэр өөрийнхөө бизнесийг өргөтгөхөөр шийдс эн нь энэ аж.
Оройн хоолоо идэж дуусаад жүржийн шүүсийг амтархан шимж байх зуураа тэндхийн нэгэн сонингийн үдшийн дугаарыг сонирхож суулаа. Хөндлөнгөөс ажихад өөрийн үнэ цэнийг сайтар мэддэг нэгэн гэдэг нь илт. Хэрэв түүнээс гэнэт "Энэ оронд, энэ зоогийн газарт юу хийж байгаа юм бэ?" гэж асуувал "Саруулхан тохилог газар таалагддаг, тэгээд ч хүндхэн хэлэлцээрийн өмнө төлөвлөгөө боловсруулангаа алжаалаа тайлж байна" гэж тайван өгүүлэх байсан биз. Гэхдээ хэн ч ингэж асуухгүй, учир нь хэн ч харсан латин гаралтай энэ эр харагдаж байгааг аасаа огт өөр хүн гэж хэний ч толгойд орж ирэхгүй. Гагцхүү Москвад Улаан Армийн Ерөнхий штабын Цэргийн тагнуулын удирдах газрын хариуцлагатай ажилтнууд л Ронсерог Зөвлөлтийн тагнуул гэж мэднэ. Фёдор Кравченко гэх түүний жинхэнэ нэр удирдах газрын албан ёсны бүртгэлд ч байдаггүй билээ. Мэдэх ёстой хүмүүс түүнийг Клейн гэж товчхон нэрлэнэ.
Энэ хотод Клейн тун чухал ажлаар иржээ. Тэрбээр төвд ажилладаг нэгэнтэй уулзахаар дуудагдсан байв. Түүнтэй хэн уулзахаар ирэхийг мэдэхгүй. Өдийг хүртэл нууц байдалд байхдаа тэр анх удаа ийм маягаар холбоо тогтооход хүрчээ. Нэн онцгой нөхцөл байдлын улмаас төв чухам энэ газар түүнтэй уулзалт товлоход хүргэсэн бололтой. Гэвч ямар нөхцөл байдал?
ОРОСЫН УРУГВАЙ ҮНДЭСТЭН
Клейн Латин Америкт 1939 оны зун иржээ. Нууц байдалд ирсэн эхний долоо хоногууд түүний хувьд хамгийн хүнд байв. Найдвартай бичиг баримтгүй бол ажил хийх ямар ч бололцоогүй, байнгын оршин суугчийн эрх авах асуудал ч шийдэгдэхгүй хэтэрхий удаан сунжирч байлаа. Бичиг баримтын хувьд ийм бэрхшээлтэй байсан ч бүх асуудлыг шийдвэрлэж чадна хэмээн тэр итгэж байлаа. Хэд� �йгээр тэр Кубанийн наран дор мэндэлсэн хэдий ч испани хэлийг төгс эзэмшсэн, ёс заншлыг нь сайн мэддэг, гэртээ байгаа юм шиг л мэдрэмж төрдөг байв.
Тэрбээр намтардаа: "Миний бие Кравченко Фёдор Иосифович 1912 онд Краснодар хязгаарын Унароково тосгонд төрсөн. Эцэг, эх маань өөрсдийн хамаарагддаг шашны нийгэмлэгний хавчилт шахалтаас болж 1913 онд Уругвай руу дүрвэж хөдөө аж ахуйн дүүрэгт тариаланчдын нийгэмлэгт ажиллаж аавын ахынд очиж байнга оршин суухаар болсон" гэж бичсэн байв.
Фёдор хүүхэд насаа Монтевидеод өнгөрүүлжээ. Арван з ургаан настай байхдаа тэрбээр уругвай үндэстэнд тооцогдох болов. Тэдгээр он жилүүдэд нэг биш удаа хүнд байдалд орж байсан ч сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй латин америкчуудын дунд амьдарч сурчээ.
1929 онд түүний эцэг, эх ЗХУ-д эргэн ирэв. Москва дахь амьдрал нь эхэндээ Уругвайд байхаас бараг илүү хүнд байв. Гэхдээ тэр зовлон бэрхшээлийг ээжийнхээ зааж сургаснаар хүлээн авч сурсан байлаа. Түүний эх Краснодарын тариачин бүсгүй Фёдор болон түүний хоёр дүү Даръя, Екатерина нарт "Хүн энэ ертөнц дээр ажиллах гэж ирдэг, диваажинд очсоныхоо дараа л амар даг" гэж байнга захин хэлдэг байлаа.
Хувийн намтарт нь: "Москва голын эрэг дээр ВЦИК-ийн барилга дээр слесариар ажиллаж байсан, ган хайлуулагч Надежда Никитинатай танилцаж гэр бүл болсон /гэрлэлтээ албан ёсоор бүртгүүлээгүй/. Сургуульд сурч, комсомолын ажлыг нугалж, хожим нь Коммунист Залуучуудын Интернационалын гүйцэтгэх хороонд Латин Америкийн улс орнуудыг хариуцсан улс төрийн ажилтнаар ажиллаж байв..." гэж бичсэн байдаг.
Испанид дайн эхэлсэний дараа Кравченко Мадрид руу явжээ. Тэрбээр зөвлөх Д.Павловын дэргэдэх орчуулагч бол� �в. Тэр үеийн Комсомолын бичиг баримтанд: "Байлдааны бүхий л ажиллагааны үеэр тэр аймшиггүй хатан зоригтон гэдгээ харуулсан. Хамгийн шилдэг орчуулагчдын нэгэнд тооцогддог байв" хэмээн түүний тухай бичжээ. Испанид болсон үйл явдалд идэвхтэй оролцсоных нь төлөө Фёдорыг "Улаан тугийн одон", "Улаан од" одонгоор шагнаж байв.
1938 онд түүний хувь заяа орвонгоороо эргэв. Цэргийн тагнуулыг үүсгэн байгуулагчдын нэг Ян Берзин мөн л Испанид байлдаж явахдаа Павловтой олон таарч явахдаа залуухан ухаалаг орчуулагчийг ихэд тоожээ. Берзин тэр үе� � франкистуудын эсрэг тулалдаж байсан бүх хүнийг анхааралтай ажиглаж, тэндээс цэргийн тагнуулд тохирох хамгийн найдвартай, онцгой авъяастайг нь сонгон авдаг байлаа.
КЛЕЙН НЭРТЭЙ ТАГНУУЛЧ
Тиймээс Кравченкод Улаан армийн тагнуулын удирдах газарт ажилд орохыг санал болгосон нь тохиолдлын хэрэг биш байлаа. Энэ саналыг тэр шууд биш ч гэсэн хүлээн авч, улмаар мэргэжлийн бэлтгэлийг богино хугацаанд хийж Мануэль Ронсеро гэж уругвай хүний нэрээр тэр жилдээ Латин Америкийн нэгэн оронд урт хугацаагаар нууц томилолтоор явав. Тагнуулын уди рдах газраас түүнд Клейн гэх нууц нэрийг өгч, тус улсын гадаад хэргийн яаманд ажилд орж, Берлин дэх элчин сайдын яаманд албан тушаалд томилогдох даалгавар өгчээ.
Нууц байдалд оршин байгаа үед өөрт тулгарах бүх асуудлыг өөрөө л шийдвэрлэх ёстой гэдгийг тэр мэдэж байв. Чухам энэ бие даасан байдал түүнийг тагнуулын ажилд татагдахад хүргэсэн аж. Фёдор өөрийн таньдаг хүмүүсийг Испаниас олох ажлаас эхлүүлэв. Франкистуудын эсрэг эрх чөлөө, шударга ёсны төлөө тэмцэж, өөрсдийгөө антифашистууд гэж нэрлэж байсан хүмүүс олон жил өнгөрсөн ч бие б� �едээ тусалсаар байв. Ингээд Кравченко эртний нэг найзаа олжээ. Тэр нь зохиолч байв. Хемингуэйн нэгэн адилаар тэрбээр бүгд найрамдахчуудын армийн дайчидтай цуг Испанид ирж, Барселон, Валенсиягийн тэнд байлдаанд оролцож, халуухан сурвалжлага авдаг байлаа.
Мигель Хуарес гэгч зохиолчийг олж уулзах тэр үед тэрбээр тэндхийн сэхээтнүүдийн элитийн хүрээлэлд нэлээдгүй өндөр байр суурийг эзэлсэн, өргөн холбоо сүлбээтэй нэгэн байлаа. Хуарес цагдаагийн газарт Мануэль Ронсерог хүүхэд байхаасаа хойш таньдаг байсан хэмээн батлан гэрчилсэн байн а. Энэ тодорхойлолт бүрэн хангалттай байв. Ингээд Зөвлөлтийн тагнуулч хэдхэн хоногийн дараа тус улсын иргэний жинхэнэ паспортыг гардан авч, ингэснээр өөрийн даалгаврын эхний хэсгийг биелүүлэх боломжтой болов. Берлин хүрэхэд түүнд хараахандаа хол байлаа. Гэвч түүнд ахин аз таарчээ.
Нэгэн удаа Зул сарын баярын өдөр тэрбээр биеийн тамирын цогцолборт болсон уламжлалт тоглолтонд очиж тэнд нэгэн гоо бүсгүй, түүний найзуудтай нь танилцав. Гэнэтийн энэ учрал цаашид ер бусын байдлаар өрнөв. Мэдээж тагнуулчийн хувь заяанд хоёр талтайгаар нөл өөлсөн юм. Нэг талаас тагнуулын даалгаврыг биелүүлэх боломж олдсон боловч нөгөө талаас нууц даалгаврыг таслан зогсоох албан ёсны шалтаг болжээ. Гэвч хараахандаа...
Алисия тун үзэсгэлэнтэй бүсгүй байлаа. Тэрээр мэргэжлийн латин америкийн бүжигчин бөгөөд тухайн үедээ Орост Александр Суворов ямар нэр алдартай байсан шиг алдар цуугаа дуурсгасан нэгэн генералын охин байв. Нүдэнд дулаахан, 27-хон настай Фёдор ч мөн сайн бүжиглэдэг, бас амжилтанд хүрч яваа худалдаачин байв.
Тэдний нөхөрлөл асар богино хугацаанд бэхжив. Гэвч төвөөс зөвшөө рөл авалгүйгээр "ажлын эрх ашгийн үүднээс" илүү ойртож дотносох зүрх зориг түүнд байсангүй. Амьдрал түүний байр сууринд өөрийн гэсэн засварыг оруулж эхлэв.
ЗСБНХУ-ын гадаад хэргийн ардын хорооны В.М.Молотов, Германы гадаад бодлогын газрын дарга И.Риббентроп /Гитлерийг засгийн эрхэнд гарахаас өмнө тэрбээр оргилуун дарсны худалдаачин байсан/ нарын хооронд явагдаж байсан улс төрийн ярвигтай тоглоом нь Улаан Армийн тагнуулын удирдах газрын санаанд таарахгүй байлаа. Герман нь тун ч аюултай улс болж байсан бөгөөд Зөвлөлтийн тагнуул 1935-194 0 онуудад Гитлер болон түүний генералуудын санаж сэдэж байгаа зүйлийг цаг алдалгүй илрүүлэхийг эрмэлзэж байв.
Кравченко энэхүү стратеги бодлогын хувьд зөвхөн идэвхтэй нэгэн дайчин нь байлаа. Японд хэдийнэ Рихард Зорге тагнан турших үйл ажиллагаа явуулж байсан бол Их Британид Ян Черняз, Швейцарьт Шандор Радо ажиллаж байлаа.
Тагнуулын албаны ажилтан бүр, Клейн ч мөн адил зөвхөн өөрт оногдсон даалгаврыг биелүүлж, жижиг сажиг мэдээлэл олж авч байлаа. Төвийн туршлагатай шинжээчид энэ бүх мэдээллийг нэгэн бүхэл дүр зураг болгон, өөри� �н улс орны нөхцөл байдалд нөлөөлөх ямарваа нэгэн хүчин зүйлүүдийг урьдчилан тодорхойлдог байв.
Латин Америкийн нэгэн улс орны дипломатчийн хувьд Клейн тус улсын Берлин дэх төлөөлөгчийн газар ажилд орох үүрэгтэй байв. Фашистын Германы нийслэл хотоос мэдээлэл дамжуулах нь төвд хэрэгтэй байлаа. Гэвч дипломат албанд томилогдох нь нэн хэцүү зүйл. 1940 онд түүний Германд явах нь маш том асуудал болоод байгаа нь ойлгомжтой болжээ.
Кравченкогийн нөхцөл байдлыг харж үзээд Германд нэвтрэх эхний даалгаврыг хүчинтэй хэвээр байхад төвөөс түүн д өөр нэг даалгавар нэмж өгсөн нь өөрийн оршин байгаа улс орондоо цэргийн тагнуулын газрыг байгуулах явдал байв.
АНУ-ын засгийн газар Европ дахь аюултай нөхцөл байдалд хэр хандаж байгаа нь ЗХУ-ын анхаарлыг татаж байлаа. Түүнд найдвартай холбоотон, түнш хэрэгтэй байв. Энэ талаарх мэдээлэл стратеги ач холбогдолтой болж ирэв.
Төвөөс авсан үүрэг даалгаврыг биелүүлж байхдаа Фёдор 1940 оны эцсээр нэгэн бүлгэм байгуулж Талхчин, Жолооч, Эрдэмтэн, Сувилагч зэрэг тагнуулчдыг элсүүлжээ. Тэдний дунд гадаад хэргийн яамны хариуцлагатай ажилтан, б атлан хамгаалах яамны өндөр албан тушаалын офицер ч байв.
Гадаад хэргийн яамны ажилтан Кравченког дипломат ажилд томилогдоно хэмээн найдаж байлаа. Батлан хамгаалах яамны офицерээс тэрбээр АНУ-ын Латин Америкийн улс орнуудын хувьд баримтлах бодлогын талаарх мэдээллийг авах болов. Тэр дундаа Америкийн цэргийн удирдах газрын төлөөлөгчид Мексикийн Тампикод усан цэргийн бааз, Веракруст агаарын цэргийн бааз барих тухай хэлэлцээрийг эхлүүлсэн тухай, мөн АНУ-ын удирдлага Латин Америкийн улс орнуудыг Америкийн хяналтан дор бүс нутгийн бл окийг байгуулахыг шаргуу түлхэж байгаа тухай мэдээлэл байв.
Дээрх мэдээлэл нь ЗСБНХУ-ын ашиг сонирхлыг хөндөөгүй мэт авч стратегийн өндөр ач холбогдолтой, мөн тэр үеийн олон улсын харилцааны ерөнхий төлөв байдлыг дүгнэхэд туйлын чухал байв.
ЗОВЛОНТ ГЭРЛЭЛТ
1940 онд Кравченкогийн ажиллаж байсан оронд бүх залуу иргэдийн хувьд цэрэгт татагдах шинэ журам батлагджээ. Энэ нь Мануэль Ронсерогийн хувьд мөн л албанд татагдах ёстой гэсэн үг болов. Төвийнхөн тагнуулчийн хувьд нөхцөл байдал ийн эргэнэ хэмээн урьдчилан харсангүй. Орон нут� �ийн зэвсэгт хүчнүүд Зөвлөлтийн цэргийн тагнуулыг огт сонирхохгүй байв.
Бий болсон нөхцөл байдлаас Клейн бие дааж гарц олох шаардлагатай болж түүнийгээ ч олов. Гадаад хэргийн яаманд ажиллаж байсан тагнуулын ажилтнаар дамжуулж тэрбээр Ерөнхийлөгчийн зарлигийн төслийг авч чаджээ. Түүнийг судлаж үзээд хэрэв нутгийн иргэнтэй гэрлэж чадвал армиас мултарч чадах юм байна гэдгийг ойлгов. Гэр бүлтэй залуу эрчүүдийг армид татдаггүй ажээ. Үүнийг тэр ашиглахаар шийдэв. Өөрийн санааг төвд дэлгэрэнгүй мэдээлээд, танил бүсгүй Алисиятай гэрлэх зө вшөөрлийг хүсчээ.
Цаг хугацаа өнгөрсөөр. Гэвч Москвагаас зөвшөөрсөн, эсвэл татгалзсан тодорхой хариу өсгөнгүй. Гэтэл цэргийн албаны тухай шинэ зарлигт гарын үсэг зурах хугацаа дөхсөөр. Ронсеро цэрэгт татагдах аюул юу юугүй нүүрлээд ирэхэд тэр Төвийн зөвшөөрөлгүйгээр Алисиятай гэрлэв. Өөр зам байсангүй. Хэрэв тэр цэрэг болбол тагнуулын ажлаа бүрэн зогсоох байв. Үүний төлөө л түүнийг энэ улс орон руу илгээсэн шүү дээ.
Цэрэгт татагдах аюулаас ямартаа ч мултарлаа. Түүний байгуулсан тагнуулын бүлгэм төвийн даалгаврыг биелүүлж байв. Мо� �ква руу илгээж байсан материалуудыг нь удирдах газраас өндрөөр үнэлж байлаа. Тагнуулын удирдах газрын даргын тушаалаар түүнийг сарын цалингаар хүртэл шагнажээ.
Алисиятай гэрлэсэн нь Клейн Ронсерогийн байдлыг илт хөнгөвчлөв. Тэрбээр бүгд найрамдах улсын ерөнхийлөгчийн адъютант, цэргийн төв хүрээллийн командлагч зэрэг өндөр албан тушаалтай шинэ танилуудтай болж итгэлийг нь олж чадлаа.
Тэр зөв алхам хийсэн гэдэгтээ итгэлтэй байв. Гэхдээ Төвийн зөвшөөрөлгүйгээр ямар ч үйлдэл дур мэдэн хийхгүй байх гэсэн цэргийн тагнуулын хатуу ху улийг зөрчсөнөө сайтар ухамсарлаж байлаа.
...."Лос Линос" зоогийн газарт Ронсеро тухлаад "Ч" цагийг хүлээж байлаа. Үдшийн найман цагт тэрбээр Москвагаас ирсэн хүнтэй уулзахаар тэндээс гарах ёстой байв. Тэр хүн нь мөд уулзаагүй Алексей Коробицын байх байх гэж тэр найдаж байлаа.
Турбан гэх нууц нэртэй Коробицын нь Клейныг бодвол Латин Америкт хожуу ирсэн ч хууль бус тагнуулын газрын дарга болж, харин Фёдор түүний орлогч байжээ. Ямар цэргийн байгууллагад байдаг шиг тагнуулын даргыг сонгодоггүй, дээрээс томилдог билээ.
Турбан, Клей н нар янз бүрийн улс орон, хотуудад уулзалдаж байсан ч нэгэн санаа зорилгоор ажиллаж байв. Өөрийн даргыг Кравченко сайн мэднэ. Коробицын мөн л Испанид ажиллаж, мөн л Улаан армийн одонгоор шагнагдаж байсан. Цэргийн тагнуулд ч санаандгүй ороогүй юм.
Коробицын хүүхэд ахуй цаг, залуу насаа ч Буэнос Айрест өнгөрөөсөн. Түүний эцэг хувьсгалт тэмцэлд оролцсоныхоо төлөө хааны хамгаалах албанд мөрдөгдөж байсан бөгөөд түүнээс зугтаж Аргентин руу зугтсан аж. Алексей англи болон испани хэлийг төгс эзэмшсэн нэгэн байв.
...Мануэль жүржийн шүүсээ ду устал нь уув. Сонингийн нэрийг бусдад харагдах боломжтойгоор эвхэн тавилаа. Түүнтэй уулзахаар ирсэн хүн түүний баруун гарт чухам энэ хэвлэлийг харах ёстой байлаа. Зөөгчтэй тооцоогоо хийгээд тэр зоогийн газраас гарлаа. Яг найман цаг болоход тэрбээр цэцэрлэгт хүрээлэнгийн гол усан оргилуурын дэргэдэх гэрэлтүүлэх шонгийн дэргэд зогсч байх ёстой байв. Араас мөрдөж байгаа хүн үгүй, уулзалт аюулгүй гэдэг нь баталгаатай гэдэгт тэр итгэлтэй байв.
Усан оргилуурын дэргэд тэр наймд нэг минут дутуу байхад дөхөж очлоо.
Үргэлжлэл бий...
Эх сурвалж www.wikimon.mn
0 comments:
Post a Comment